Jest podstawową dziedziną aerobiologii pomagającą w diagnostyce i leczeniu alergii. Bada stężenie pyłków roślin i zarodników grzybów w powietrzu. W Polsce monitoring rozpoczęto w 1982 roku w Warszawie. Obecnie działa 14 stacji pomiarowych w największych miastach, koordynowanych przez Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych w Warszawie.

Aeropalinologia to dziedzina nauki, która zajmuje się badaniem pyłku roślin unoszącego się w powietrzu – jest ważnym narzędziem w nowoczesnej alergologii. Monitoring stężenia pyłków w atmosferze dostarcza bezcennych informacji dla osób cierpiących na alergiczny nieżyt nosa i astmę pyłkową. Systematyczne pomiary aerobiologiczne pozwalają bardzo dokładnie określić stężenie alergenów pyłkowych w powietrzu oraz prognozować intensywność pylenia poszczególnych taksonów roślin. Dzięki sieci stacji pomiarowych rozmieszczonych w różnych regionach kraju możliwe jest tworzenie szczegółowych kalendarzy pylenia. Wykorzystanie aparatów wolumetrycznych typu Hirsta umożliwia pobieranie próbek powietrza przez całą dobę i identyfikację ziaren pyłku pod mikroskopem. Nowoczesne metody badawcze pozwalają wykrywać nawet najmniejsze ilości pyłku w powietrzu, co ma ogromne znaczenie dla osób szczególnie wrażliwych.

Aktualnie systemy monitoringu pyłkowego wykorzystują zaawansowane technologie i metody biomonitoringu do analizy składu powietrza. Automatyczne pułapki pyłkowe pracują nieprzerwanie, dostarczając danych o stężeniu aeroalergenów w czasie rzeczywistym. Jak dobrze wykorzystać te informacje w codziennym życiu? Specjalistyczne aplikacje mobilne i portnternetowe udostępniają prognozy pylenia, umożliwiając alergikom planowanie aktywności na świeżym powietrzu. Dane z monitoringu pyłkowego są także potrzebne dla lekarzy alergologów przy ustalaniu optymalnej terapii dla pacjentów.

Znaczenie kalendarzy pyłkowych w profilaktyce alergii

Kalendarze pyłkowe stanowią podstawowe narzędzie w przewidywaniu okresów największego zagrożenia dla alergików. Znajomość sezonowości pylenia poszczególnych roślin pozwala na odpowiednie przygotowanie się do okresu zwiększonej ekspozycji na alergeny:

• Wczesna wiosna – pylenie leszczyny i olchy
• Przełom kwietnia i maja – okres pylenia brzozy
• Maj-czerwiec – intensywne pylenie traw
• Czerwiec-lipiec – pylenie lipy i szczawiu
• Lipiec-sierpień – nasilone pylenie bylicy
• Sierpień-wrzesień – pylenie ambrozji
• Wrzesień-październik – zarodniki grzybów pleśniowych
• Późna jesień – ostatnie pylenie roślin zielnych

Nowoczesne metody prognozowania stężeń pyłku

Dobra aeropalinologia wykorzystuje zaawansowane modele matematyczne i dane meteorologiczne do tworzenia prognoz stężenia pyłku. „Precyzyjne przewidywanie okresów wysokiego stężenia aeroalergenów stało się możliwe dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego”. Systemy te uwzględniają wiele zmiennych – od warunków atmosferycznych po historyczne dane o pyleniu. Monitoring fenologiczny roślin (obserwacja faz rozwojowych) dostarcza dodatkowych informacji wspierających prognostykę pylenia. Interdyscyplinarne podejście łączące wiedzę z zakresu botaniki, meteorologii i informatyki pozwala na tworzenie coraz dokładniejszych prognoz pyłkowych.

Pamiętajmy, że stężenie pyłku w powietrzu zależy od wielu spraw środowiskowych (temperatura, wilgotność, kierunek wiatru) i może się mocno różnić nawet w obrębie jednego miasta. Specjalistyczne oprogramowanie aeropalinologiczne pozwala na tworzenie map stężeń pyłku z uwzględnieniem lokalnej specyfiki terenu. Zmiany klimatyczne wpływają na wydłużanie się sezonów pylenia i pojawianie się nowych gatunków roślin alergogennych.

Aeropalinologia – bądź dwa kroki przed pyłkami i postaw na spokojny oddech!

Aeropalinologia zajmuje się badaniem stężenia i rodzaju pyłków roślin oraz zarodników grzybów unoszących się w powietrzu. Pomiary wykonywane są przez wyspecjalizowane stacje pomiarowe rozmieszczone w różnych regionach kraju, które wykorzystują aparaturę do wychwytywania ziaren pyłku. Analiza próbek odbywa się w cyklach dobowych, a wyniki są podstawą do tworzenia kalendarzy pylenia i prognoz dla alergików.

Zasadnicze jest monitorowanie stężenia pyłków roślin wiatropylnych, np. brzoza, trawy czy ambrozja. Prognozy pyłkowe publikowane są w formie komunikatów na stronach internetowych oraz w aplikacjach mobilnych, co pozwala osobom uczulonym odpowiednio wcześnie podjąć działania profilaktyczne i dostosować dawki leków. Systematyczne pomiary umożliwiają także tworzenie wieloletnich analiz trendów w występowaniu alergenów, co ma znaczenie dla planowania długoterminowej terapii przeciwalergicznej.

Sezonowy taniec pyłków – o alergicznych wyzwaniach w Polsce

Kalendarz pylenia roślin w Polsce rozpoczyna się już w lutym, gdy temperatury są dodatnie, a kończy późną jesienią. Najwięcej pyłków unosi się w powietrzu od marca do września. Okres ten wyróżnia się różnorodnością alergenów, które mogą powodować dolegliwości u osób uczulonych. Początkowo pojawiają się pyłki leszczyny i olchy, następnie brzozy i topoli.

• Pyłki traw – maj do września
• Brzoza – marzec do maja
• Leszczyna – luty do kwietnia
• Bylica – lipiec do września
• Ambrozja – sierpień do października

W okresie letnim dominują pyłki traw, które są najczęstszą przyczyną alergii w naszym kraju. Jesień przynosi ze sobą pylenie bylicy i ambrozji, które mogą wywoływać silne reakcje alergiczne.

Mikroklimaty miejskie a stężenie pyłków

Interesującym zjawiskiem jest wpływ tzw. wysp ciepła w miastach na kalendarz pylenia. W aglomeracjach miejskich, ze względu na wyższą temperaturę, sezon pylenia rozpoczyna się nawet o 2 tygodnie wcześniej niż na terenach podmiejskich. Idąc dalej, zanieczyszczenie powietrza może zwiększać agresywność pyłków i zwiększać reakcje alergiczne u mieszkańców miast. Precyzyjne prognozowanie nasilenia objawów alergicznych jest możliwe dzięki sieci stacji monitoringu pyłkowego. Placówki te, rozmieszczone w różnych regionach kraju, systematycznie badają stężenie pyłków roślin i zarodników grzybów w powietrzu. Specjalistyczna aparatura pobiera próbki powietrza przez całą dobę, a następnie wykwalifikowani eksperci analizują je pod mikroskopem. Za pomocą tego alergicy mogą otrzymywać aktualne informacje o zagrożeniu pyłkowym w swojej okolicy. Stacje monitoringu pyłkowego przekazują dane do centralnej bazy, skąd trafiają do serwisów informacyjnych i aplikacji mobilnych. Pozwala to chorym na odpowiednie zaplanowanie aktywności na świeżym powietrzu oraz dostosowanie dawek leków przeciwalergicznych. Zasadnicze jest to w okresach intensywnego pylenia roślin, np. brzoza, trawy czy ambrozja.

Dzięki lokalnym pomiarom można także obserwować zmiany w okresach pylenia poszczególnych roślin na przestrzeni lat, co ma znaczenie dla badań nad wpływem zmian klimatu na alergie.